“Helpen”. Wat is dat eigenlijk? Het lijkt een positief woord en dat is het eigenlijk ook wel alleen moet helpen meestal niet zijn: “uit handen nemen, het voor die ander doen, het mogelijk maken, etc.”. In dit artikel wil ik dieper in gaan op de term “helpen” en hoe je dat vorm zou kunnen geven in de huidige maatschappij want hoe simpel het woord ook lijkt: wat is “helpen” nu precies en hoe moeten we dat doen zonder iemand “hulpeloos” te maken en is dat helpen eigenlijk wel nodig? We zoeken het zelf maar eens uit dan …
Kunnen we dan niks meer zelf?
Mijn vader was in ons huis altijd de klusjes man. Hij leek overal verstand van te hebben en leerde zichzelf van alles aan. Dat was de reden dat wij zelf weinig zelf deden. Hij kon het immers sneller en beter en ook altijd netter. Dat motiveert zeker niet om dan zelf aan de slag te gaan. Pas als ik alleen was zat ik zelf op mijn zolder te knutselen. Buiten het zicht van mijn vader. Dan kreeg ik ook geen commentaar en kon ik rustig fouten maken, ontdekken en daarmee leren.
Ik wilde geen hulp. Ik wilde het zelf doen.
We beginnen te googelen en zoeken de term “helpen betekenis” maar eens op. Wellicht dat dit ons iets verder helpt. 😉
We lezen: “Advies geven, Assisteren, Avanceren, Baten, Bedienen, Behulpzaam zijn, Bevorderen, Bevorderlijk zijn, Bijdragen , Bijspringen, Bijstaan, Dienen…”
Een mooie definitief en het klinkt allemaal logisch, maar al deze termen kunnen we ook weer op verschillende manieren uitleggen. Misschien zoek ik ook meer naar “hoe kun je het beste helpen?” We horen immers ook vaak zeggen: “Ik wil wel helpen, maar weet niet zo goed hoe.”
Als rijinstructeur, rijbegeleider en voorheen (stage- en medewerkersbegeleider in de zorg) ben ik feitelijk een coach en zo noem ik mijzelf dan maar. Ze noemen mij wel eens “(rij)leraar”, maar daar heb ik wat moeite mee. Een leraar of docent doceert meestal, dus houdt zich bezig met concrete kennisoverdracht die je als leerling dan tot je kunt nemen. Een coach is in mijn visie meer een begeleider van een proces. Het proces van leren en daar valt heel veel over te vertellen.
We hebben tegenwoordig overal een coach voor nodig. Zo heb je de lifestylecoach, de huiswerkcoach, de opruimcoach, de personal trainer, de personal assistent, de sekscoach, de kindercoach, de relatiecoach, de jobcoach, de burn-out coach … we kunnen niks meer zonder een coach.
En al die coaches hebben we nodig omdat we niet mogen afwijken van het ideaalbeeld wat wij hebben van mensen.
Dat begint al heel vroeg bij het consultatiebureau, want stel je toch eens voor dat jouw kind een maand later leert lopen of nog niet zo goed spreekt. Dan is het zaak daar gelijk begeleiding op te zetten want misschien komt de ontwikkeling van ons kind in gevaar. We moeten dus ingrijpen. Daarna volgt al snel de tandencoach. Die noemen we met een mooi woord “orthodontist”. Want een spleetje tussen je tanden of een tandje dat een beetje scheef staat moet direct worden gecorrigeerd. Stel je toch eens voor dat jouw kind af wijkt van het klasgenootje. Ze moeten er hetzelfde uit zien.
Iedereen moet hetzelfde zijn om later, heel tegenstrijdig, tegen je kind te zeggen dat het zichzelf mag zijn. Dat is niet makkelijk als jou van jongs af aan is verteld dat je hetzelfde moet zijn als anderen. Dat je niet mag afwijken van de norm, anders word je gepest.
En dan moet je rond de pubertijd proberen “jezelf” te zijn. En mag je accepteren dat je “anders” bent. Snapt een puber dat nog? Dan komen de influencers van Youtube en TikTok er nog bij en de verwarring is compleet. Die vertellen je namelijk hoe je de dingen dan wel moet doen om net zo succesvol te worden als zij. Het zorgt voor grote onzekerheid en depressies bij pubers en jong volwassenen. We worden volwassen en zetten dit door naar onze kinderen. Als je net zo succesvol wil zijn als pappa of mamma moet je het zo doen als wij gedaan hebben.
Het gaat al fout in de speeltuin. We troosten een gevallen kind met een ijsje in plaats van dat we het aanmoedigen door te zetten.
In de dagelijkse praktijk merk ik als coach hetzelfde. Deze manier van opvoeden van kinderen tot volwassenen zorgt voor een hele onzekere, initiatiefloze en soms apatische en gefrustreerde generatie die feitelijk denkt zelf niks meer te kunnen zonder hulp van anderen. Ze hebben overal coaches en influencers voor nodig die de onzekerheid bewust of onbewust nog eens aanwakkeren. Want je hebt immers hulp nodig want je kon niks, kan niks en zult ook nooit iets kunnen zonder een coach. Een gevaarlijke ontwikkeling. Robotisering krijgt hiermee nog een extra betekenis. We krijgen niet alleen steeds meer techniek in ons lichaam, maar we kunnen met ons hoofd straks ook niks meer.
Als stagiaire heb ik mijn (grove) “leermeester” eens horen zeggen tegen een leerling die vroeg of hij haar kon helpen: “Helpen? Je vraagt van het weekend toch ook niet of ik kom helpen als je met je vriendje bent?” Een in deze tijd totaal ongepaste opmerking en nogal grof, maar de strekking was duidelijk en ik heb dit altijd onthouden. Laat leerlingen maar dingen zelf uitzoeken. Als coach ben jij ervoor om het proces te begeleiden. Aan te moedigen, te motiveren en telkens te benadrukken dat je fouten mag maken omdat fouten kostbare leermomenten zijn. Ik heb dit altijd als basis gehouden in mijn begeleiding naar leerlingen toe.
Ik loop niet voor je. Ik loop ook niet achter je. Ik loop naast je. Jij doet het zelf. Ik ben in de buurt om jou aan te moedigen.
Als ik voor je loop neem ik je eigen zicht weg. Als ik achter je loop moet je achter je kijken en ben ik er niet. Als ik naast je loop geeft dat vertrouwen.
Vorige week had ik een nieuwe leerling in de lesauto en de betreffende leerling was nogal zenuwachtig en had duidelijk angst om dingen fout te doen. Zijn moeder stond ter ondersteuning naast hem en ik zei tegen hem: “Hoe zou je moeder het vinden als je straks een totaal foutloze les zou rijden?” Hij antwoordde dat zijn moeder vast trots zou zijn, maar toen ik zei dat dit dan een les was waarin hij dus niks nieuws had geleerd en dus onnodig lesgeld had betaald, zag je hem denken. Nee, dat zou toch ook weer niet goed zijn. Zonde van het geld. Je had dan beter niet kunnen gaan lessen. Een goede les is immers een les waarin je iets leert. Waarin je fouten maakt. Soms maar 1x en soms wel 20x, maar wat je uiteindelijk het inzicht geeft het anders te gaan doen.
Leerlingen mogen fouten maken, want iedereen mag fouten maken en hoe cliché het ook klinkt: het is gewoon de waarheid. Van je fouten leer je.
Het beter te gaan doen. Iets beter doen is ook alleen mogelijk als het eerst minder goed ging. Dan zit er ontwikkeling in. En leren kan zo leuk zijn. Daarbij is het van cruciaal belang dat men zich veilig voelt en in zo’n vertrouwde omgeving zit dat fouten maken niet als erg wordt ervaren. Dat je er zelfs om mag lachen en het je uit daagt het (nog) beter te doen. Jou motiveren, jou aanmoedigen, jou stimuleren, jou uitdagen.
Dát is de taak van de coach! Dat is pas echt helpen!
Olaf Boezelijn
coach 😉